Clara Haskil

Clara Haskil

Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1895 Bukareszt
Data i miejsce śmierci	7 grudnia 1960 Bruksela
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Aktywność	1905-1960
Odznaczenia

Clara Haskil (ur. 7 stycznia 1895 w Bukareszcie, zm. 7 grudnia 1960 w Brukseli) – rumuńska pianistka.

Życiorys

Haskil pochodziła z wywodzącej się z Hiszpanii rodziny żydowskiej, w której mocno zakorzenione były tradycje muzyczne. Jej ciotką była Clara Moscona, wyróżniająca się i nagradzana pianistka, zmarła w wieku 20 lat; starsza siostra Jeanne była skrzypaczką, młodsza, Lili – pianistką. Clara w dzieciństwie uczyła się gry na skrzypcach i na fortepianie; z powodu ciężkiej choroby nie mogła zostać skrzypaczką i kontynuowała jedynie studia pianistyczne. W wieku 6 lat potrafiła zagrać ze słuchu i transponować każdą melodię, co spowodowało, że wiedeński pianista Anton Door wyraził się o niej: „To dziecko jest cudem”. Od 1903 uczyła się u Richarda Roberta i jako 10-latka odniosła sukces wykonaniem Koncertu fortepianowego A-dur KV 488 Mozarta; wkrótce dała także recital solowy (1905). W 1906 została przyjęta do Konserwatorium paryskiego, zrobiwszy wielkie wrażenie na ówczesnym jego rektorze Gabrielu Fauré wykonaniami jego utworów. Studiowała u Alfreda Cortota, który po trzech miesiącach stwierdził, że opanowała roczny materiał i niczego więcej nie będzie w stanie jej nauczyć. W 1910 jako 15-latka ukończyła studia uzyskując pierwszą nagrodę. W 1911 Ferruccio Busoni zachwycony grą Haskil zaproponował jej studia u siebie, lecz nie skorzystała z tej możliwości. W 1912 Ignacy Jan Paderewski podziwiał jej grę i sugerował odbycie tournée po Ameryce.

Plany studiów i występów Haskil pokrzyżowała choroba (poważne skrzywienie kręgosłupa), która wyłączyła ją z aktywności na 4 lata. Ponownie pojawiła się na estradzie w 1921. W 1924 występowała w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie, w 1926 po raz pierwszy w Londynie. W 1927 ponownie występowała w Stanach Zjednoczonych z towarzyszeniem orkiestry pod batutą Leopolda Stokowskiego oraz wykonując razem z Eugènem Ysaÿe wszystkie sonaty skrzypcowe Beethovena.

W latach 1927–1949 mieszkała w Paryżu. Zmuszona do ucieczki przed hitlerowcami przeniosła się na pewien czas do Marsylii, a po zajęciu Francji Vichy do Szwajcarii. W czasie pobytu w Marsylii przeszła operację usunięcia guza mózgu, który powodował ciężkie migreny i stopniową utratę wzroku.

Po II wojnie światowej przyjęła obywatelstwo szwajcarskie i w 1949 zamieszkała w Genewie. W tym czasie kariera Haskil rozwinęła się ponownie. Występowała z orkiestrami kierowanymi przez Ernesta Ansermeta, Pierre'a Monteux, Leopolda Stokowskiego, Josepha Keilbertha, Igora Markevitcha, Sergiu Celibidache, Ferenca Fricsaya, Rafaela Kubelíka, Carla Marię Giuliniego i Herberta Karajana. Stałym partnerem koncertowym Haskil był skrzypek Arthur Grumiaux. Wykonywała w tym czasie muzykę m.in. Scarlattiego, Mozarta, Beethovena, Chopina, Schumanna, Schuberta, Liszta, Skriabina, Debussy'ego, Ravela, de Falli, Rachmaninowa, Hindemitha. Odznaczona została Legią Honorową.

Zmarła w wyniku nieszczęśliwego upadku. Została pochowana w Paryżu na Cmentarzu Montparnasse.

Opinie

Charlie Chaplin, który przyjaźnił się z Haskil w czasach gdy mieszkała w Szwajcarii uważał ją za „jedną z trzech genialnych osób, które spotkał w swoim życiu”. Rosyjska pianistka Tatjana Nikołajewa określiła Haskil jako „najwspanialszą wykonawczynię Mozarta (jaką słyszała) w swoim życiu”.

Bibliografia

• Artykuł Przemysława Psikuty z czasopisma „Jazz&Classics”. mozarthobby.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-03)].
• Alain Lompech, Atteindre la vérité de la musique, nota w Clara Haskil. The legacy, Philips Classics, 442 685-2.
• Max Harrison, Reaching the heart of the music, nota w Clara Haskil. The legacy, Philips Classics, 442 685-2.
• Klaus Bennert, Tragik, Reinheit und Zauber, nota w Clara Haskil. The legacy, Philips Classics, 442 685-2.

Linki zewnętrzne

• Strona Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Clary Haskil. regart.ch. [zarchiwizowane z tego adresu (1999-10-05)].